با نگاهی به انواع ساختمان‌هایی که در اطرافتان وجود دارد قطعاً این سؤال در ذهنتان ایجاد شده است که چگونه برخی از ملک ها جهت سکونت و برخی به‌عنوان اهداف تجاری استفاده می شود ؟ کاربری ملک را تعیین می‌کند که از یک ساختمان چه اسفاده هایی می توان کرد . پس اگر قصد دارید تا دفتری اداری افتتاح کنید یا سوالاتی مثل اینکه کاربری ملک چیست ؟ چند نوع کاربری ساختمان وجود دارد ؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا درباره انواع کاربری ساختمان و البته انواع کاربری ملک براساس طرح جامع و طرح تفصیلی شهری صحبت کنیم.
کاربری ملک به چیست؟
در گذشه قبل از تدوین برنامه‌‌های مدیریت شهری، طرح های تفصیلی برای شهرها، شهروندان برای استفاده از زمین خود در شهر، هیچ نوع محدودیتی نداشتند و مالک هر قطعه زمین در چگونگی استفاده از زمین خود اختیار کامل داشت.
اما امروزه کاربری ساختمان و مجوز شهرداری تعیین می‌کند که از یک ملک برای چه کاری می‌توان استفاده کرد؛ برخی املاک مسکونی هستند و برخی دیگر تجاری و از همین رو، از هر ملک باید طبق کاربری آن استفاده کرد.
شناسنامه هر ملک در سندی به نام پروانه ساختمان ثبت می‌شود که قبل از ساخت‌وساز باید از شهرداری گرفته شود. در پروانه ساختمان علاوه بر ثبت مشخصات فنی ملک، نوع کاربری ساختمان نیز ذکر می‌گردد.
1. کاربری ملک مسکونی
اراضی مورد استفاده جهت سکونت را کاربری مسکونی دارند کـه انـواع گونـاگون ماننـد مسـکونی تک واحدی، مجتمع مسکونی و .. دارند. کاربری باغ مسکونی فضای سکونت حاصل تلفیق باغ و مسکونی را کاربری باغ – مسکونی گویند.
2. کاربری ملک تجاری
فضاهایی که به منظور عرضه کالا و خدمات در قبال دریافت وجه ایجاد شـده و دارای سلسـله مراتـب عملکردی به شرح زیر می‌باشد:
- تجاری مقیاس محله ای واحدهای تجاری که مورد استفاده روزانه قرار میگیرند و در داخـل محلات و حاشیه محورهای محله ای قرار دارند، مانند: خواربارفروشی، نانوایی، بقالی، لبنیاتی و نظایر اینها.
- فعالیتهای تجاری مقیاس ناحیه‌ای و شهری که فعالیت آن ها غالباً مراجعات به آنها بصورت هفتگی، ماهانه و یا حتی سالانه صورت می گیرد. مانند: عمده فروشی خواروبار، مبل فروشی، توزیع پوشاک، خـدمات اتومبیـل و ….
3. کاربری ملک آموزشی
این کاربری شامل آموزش عمومی، آموزش عالی و سایر مراکز آموزشی می‌باشد.
- آموزش عمومی شامل کودکستان، دبستان، مدرسه راهنمائی، دبیرستان، مدارس فنی و حرفه‌ای و کار و دانش و..
- آموزش عالی شامل تمامی مراکز آموزشی که ادامه تحصـیل در آن نیـاز بـه داشـتن مـدارک تحصـیلات متوسطه (دبیرستان، فنی و حرفه‌ای و کار و دانش) بوده و تحت پوشش وزارت علـوم، تحقیقـات و فـناوری و وزارت بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی و دانشگاه … هستند.
- سایر مراکز آموزشی شامل حوزه های علمیه، مراکز آموزش نهضت سوادآموزی و نظایر آنها می‌باشد.
4. کاربری درمانی – بهداشتی
کاربری درمانی شـامل فضـاهایی از مانند کلینیـک، درمانگـاه، بیمارسـتان‌های تخصصـی و عمـومی، فیزیـوتراپی، توانبخشی،مراکز رفاه خانوار، خانه سالمندان، مراکز انتقال خون، آزمایشگاه ها، مراکز گفتار درمـانی، بخـش شـنوائی و نظایر اینهاست.
کاربری بهداشتی نیز شامل گرمابه‌های عمومی، سرویسهای بهداشتی عمومی و نظایر آنها می‌باشد.
5. کاربری فرهنگی
اراضی اختصاص یافته به فضـاهای فرهنگـی شـامل سـینما، مـوزه، فرهنگسـرا، تـالاربزرگ نمـایش و …
6. کاربری ملک مذهبی
به اراضی اختصاص یافته به فعالیتهای مذهبی همانند مسجد، تکیه، امامزاده و امـاکن مـذهبی اقلیتهـای دینـی و مذهبی،کاربری مذهبی اطلاق می‌گردد.
7. کاربری ورزشی
این نوع کاربری شامل اراضی اختصاص یافته به زمینهای ورزشی اعم از سرپوشیده و یا روباز است.
8. کاربری ملک اداری
شامل اراضی اختصاص یافته بـه کلیـه فعالیتهـای خـدماتی ادارات، نهادهـا و سـازمانهای دولتـی و عمومی است که در قالب خدمات غیر تولیدی فعالیت می‌کنند.
9. کاربری انتظامی
اراضی اختصاص یافته به کلیـه فعالیت هـای غیـر نظـامی و غیـر تولیـدی نیـروی انتظـامی و پایگاههـای بسـیج
10. کاربری جهانگردی و پذیرایی
شامل اراضـی اختصـاص یافتـه بـه خـدمات ایرانگـردی و جهـانگردی نظیـر قهـوه خانـه، رسـتوران، مهمانپـذیر، هتـل، نمایشگاههای صنایع دستی و نظایر اینها را گویند.
11. کاربری تأسیسات و تجهیزات شهری
اراضی اختصاص یافته به تأسیسات شهری شامل شبکه و تاسیسات وابسته به آب، برق، مخابرات، گاز، فاضلاب و تجهیـزات شـهری شـامل گورسـتان، غسـالخانه، کشـتارگاه، مراکـز جمـع آوری زبالـه، آتـشنشـانی، مراکـز توزیـع سوخت،میادین میوه و تره‌بار و …
12. کاربری حمل و نقل و انبار
شامل اراضی مربـوط بـه حمـل و نقـل عمـومی شـهری و نگهـداری کـالا و مایحتـاج شهروندان ازقبیل: پایانه‌های اتوبوس بین شـهری، اتوبـوس شـهری، مینـی‌بـوس شـهری و بـین شـهری و همچنـین ایستگاههای سواری درون و برون شهری، سردخانه ها، انبارهـا و سـیلوها، پارکینگهـای عمـومی و ..
13. کاربری کارگاهی و صنوف مزاحم
اراضی اختصاص یافته به کلیه واحدهای کارگاهی و صنوف مزاحم مانند درب و پنجره سازی، مبلسازی، تراشکاری ونظایر آنها است که با توجه به ضوابط و مقررات زیست محیطـی مـیتواننـد در داخـل محـدوده و یـا حـریم شـهر استقرار یابند.
14. کاربری پارک
شامل سطوح اختصاص یافته به تمامی فضاهای سبز تجهیز شده ای کـه امکـان حضـور و اسـتفاده مـردم بـرای گـذران اوقات فراغت را فراهم می‌کند، کاربری پارک گویند. این کـاربری در برگیرنـده پارکهـای جنگلـی، پارکهـای شـهری و محله ای و پارکهای عمومی تجهیز شده و یا بوستانهای کودک و نظایر اینها می‌باشد.
15. کاربری فضای سبز
سطوح اختصاص یافته به فضاهای سبز تجهیز نشده که مورد استفاده مـردم جهـت گـذران اوقـات فراغت قرار نمی‌گیرد.
16. کاربری باغات و زراعی
اراضی اختصاص یافته به فعالیتهای زراعی و باغی
17. کاربری معابر
شامل کلیه سطوح مورد استفاده برای جابجایی انسان و کالا چه بـه صـورت سـواره و چـه بـه صـورت پیـاده
منبع این مقاله نشریه شماره 53 با عنوان ” آشنایی با کمیسیون ماده 5″ انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور – وزارت کشور در خصوص انواع کاربری اراضی شهری می‌باشد
- استفاده وکلا از ساختمان مسکونی به منظور دفتر وکالت.
- استفاده پزشکان از اماکن مسکونی برای ایجاد مطب.
- از ملک مسکونی برای ایجاد دفتر اسناد رسمی استفاده شود
- استفاده از ملک مسکونی برای ایجاد دفتر ازدواج و طلاق
- تاسیس دفتر روزنامه و مجله که فقط دفتری برای مراجعین و کارهای اداری باشد.
- ایجاد دفتر مهندسی برای مهندسین
- همچنین برای ایجاد مشاغل خانگی مانند سبزی فروشی یا درست کردن ترشی
- ایجاد مشاغلی که وابسته به امور پزشکی هستند.
- مدارس ابتدایی و راهنمایی هم غیر انتفایی و هم دولتی
- تاسیس آموزشگاهی مانند آموزشگاه زبان یا موسیقی و …
- برای ایجاد داروخانه چنانچه برای همسایه‌ها مزاحمت، سد معبر و … نداشته باشد.
- دفاتر پیشخوان دولت
- تاسیس مهدکودک
1. مراجعه به دفاتر نوسازی و ثبت درخواست
بازرسی ملک و دستور صدور نقشه
بعد از اینکه شما مرحله اول را طی کردید، از طرف اداره نوسازی بازرسی به این محل اعزام می‌شود و ملک فوق مورد بازرسی قرار می‌گیرد. مثلا ملک فوق با مشخصاتی که در فرم وارد کرده بودید مطابقت داده می‌شود. همچنین از این نظر که ملک فوق با تغییر کاربری مشکلی نداشته باشد.
باید توجه داشته باشید که اگر ملک دارای تخلفی باشد، قبل از هر کاری به تخلفات رسیدگی می‌شود. همچنین ممکن است برای رسیدگی به بعضی از تخلفات به اداره معماری و شهرسازی فرستاده شود.
زمانی که دستور نقشه صادر شد، مالک باید بر اساس آن و توسط دفاتر مهندسی، نقشه ساختمان را تهیه کند. در این دستور، ملک از هر نظر بررسی شده و تعداد طبقات آن، حدود کلی فضاها و … در آن مشخص شده است.
آماده شدن نقشه و گرفتن مجوز
تهیه نقشه و بررسی توسط کارشناس
سپس زمانی که مالک نقشه را تهیه کرد به اداره نوسازی می‌فرستد و بعد از آن نقشه فوق توسط کارشناسان مربوطه بررسی می‌شود.
زمانی که کارشناسان نقشه را با موارد قید شده در دستور نقشه بررسی کردند، در صورت مغایرت و وجود تناقض، مالک باید آن را اصلاح کند و دوباره به اداره نوسازی بفرستند. همچنین اگر نیاز است که مالک مجوزی از ارگان خاصی دریافت کند، باید از طریق فرآیند الکترنیکی این کار را انجام دهد.
اگر تمامی این مراحل به خوبی انجام شده باشد، کارشناسان مربوطه نقشه را تایید کرده و مجوز لازم را صادر می‌کنند.
سپس زمانی که مجوز صادر می‌شود، مالک می‌تواند ساختمان خود را برای بازسازی یا نوسازی، تخریب کند. همچنین اگر مواردی که در دستور نقشه آورده شده، از قبل در ساخت ملک لحاظ شده باشد، احتیاجی به تخریب و بازسازی نیست و مالک می‌تواند طبق تغییر کاربری جدید، از ساختمان بهره‌برداری کند.
بیشتر بخوانید :