در بسیاری از قراردادها خصوصاً عقد بیع، برای کسی که پشیمان شده مبلغی تحت عنوان وجه التزام یا پشیمانی تعیین می‌شود که باید به طرف مقابل بپردازد. آیا در قراردادی که برای انصراف از انجام معامله وجه التزام تعیین شده، پرداختآن به طرف موجب بی اعتباری عقد بیع نیز می‌شود یا خیر؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا در مورد وجه التزام و نقش آن در قرارداد های بیع صحبت کنیم.
وجه التزام چیست؟
زمانی که دو شخص با هم قرارداد می‌بندند، هر یک از آن‌ها تعهداتی را بر عهده می‌گیرند. در برخی قراردادها پیش بینی می‌شود که در صورتی که هر یک از طرفین به تعهد خود عمل نکند، مبلغی را به طرف دیگر بپردازد. این مبلغ وجه التزام نام دارد.
نقش وجه التزام در قرارداد بیع
نظریه مشورتی شماره 7/8874 – 7/10/1381
قراردادن وجه التزام برای عدم انجام تعهد در قرارداد همیشه به منزله بدل از انجام تعهد اصلی نیست، بلکه باید به مجموعه قرارداد طرفین و عباراتی که به کار برده‌اند توجه نمود تا قصد واقعی طرفین احراز شود.
به عبارت دیگر، در صورتی که از مندرجات قرارداد استنباط شود که طرفین حق انصراف از انجام معامله را قبل از تنظیم سند رسمی، در ازاءپرداخت مبلغی به عنوان وجه التزام برای خود محفوظ داشته‌اند، طرف مقابل فقط حق مطالبه وجه را خواهد داشت.
اما اگر مندرجات قرارداد به نحوی دیگر باشد، مانند آنچه در صدر استعلام آممده و در آن تصریح شده: «.. در صورت تخلف هر کدام از طرفین قرارداد طرف دیگر، علاوه بر خسارات وارده می‌تواند الزام مستنکف (شخص خودداری کننده) را مبنی بر حضور در دفترخانه و تنظیم سند رسمی نقل و انتقال مورد معامله را از مقامات قضائی خواستار شود..»
طرف مقابل حق خواهد داشت که در صورت اثبات تخلف از متخلف هم وجه مطالبه کند و هم الزام او را به انجام معامله درخواست کند.
ماهیت حقوقی
در این که آیا وجه التزام، کیفر تخلّف از انجام تعهّد و نوعی مجازات مدنی است که برای متخلّف در نظر گرفته شده، یا این مبلغ (وجه التزام)، برای جبران خساراتی است که از نقض تعهد به متعهدله وارد می شود، جای بحث و تأمّل است؛ در برخی از کشورهای اروپایی؛ از جمله فرانسه، چنین شرطی را «شرط کیفری» می نامند که از آثار و بقایای حقوق رومی است.
در «رُم» قدیم، این شرط، واقعا جنبه کیفر داشته، برای مجازات متخلف در نظر گرفته می شد و هیچ ضرورتی نداشت که تناسب و تعادل بین خسارت وارد شده و مبلغ تعیین شده رعایت گردد. رومیها به بدهکاری که بدهی خود را نمی پرداخت، به دید مجرم می نگریستند و برای او مجازاتهای شدید کیفری در نظر می گرفتند.
بیشتر بدانیم :
شرط صفت چیست | تخلف از شرط صفت در قرارداد
انفساخ قرارداد اجاره | انفساخ اجاره نامه و فرق آن با فسخ قرارداد
فسخ قرارداد اجاره چه شرایطی دارد و چگونه انجام می‌شود؟
نظرات کاربران